Για όποιο λόγο και αν κάποιος επιλέξει να φύγει πάντως, η πραγματικότητα είναι πως η αλλαγή είναι μεγάλη και αφήνει τις πινελιές της στην ψυχή του ατόμου. Τα ταξίδια με τις ενδιαφέρουσες εμπειρίες και τις παραστάσεις που μας προσφέρουν, προκαλούν προσμονή όταν πρόκειται για αναψυχή. Τα πράγματα όμως αλλάζουν όταν πρόκειται για μια επαγγελματική και άρα πιο μόνιμη μετακίνηση, για την οποία πρέπει κάποιος να αφήσει πίσω του οικεία και αγαπημένα μέρη, πρόσωπα, συνήθειες.
Η μετανάστευση είναι μια πολύπλοκη κατάσταση, η οποία επηρεάζει, από τη μια πλευρά εκείνον που μεταναστεύει και από την άλλη το περιβάλλον στο οποίο μετοικεί. Ο ίδιος ο μετανάστης βιώνει το λεγόμενο «πολιτισμικό σοκ». Πρόκειται για την έλλειψη κατάλληλων σημείων αναφοράς και την αντιμετώπιση καταστάσεων που δεν περίμενε στην χώρα υποδοχής του. Όταν κάποιος νιώθει «πολιτισμικό σοκ», βιώνει διαφορές που του προκαλούν μια αίσθηση αποπροσανατολισμού και στρές. Κατά το διάστημα λοιπόν αυτό είναι σημαντικό να δώσει χώρο και χρόνο στο εαυτό του προκειμένου να προσαρμοστεί. Η διαδικασία αυτή προφανώς δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται χρόνος προκειμένου η αλλαγή που συμβαίνει να βιωθεί ολοκληρωτικά. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για πίεση ή για fast-food λύσεις. Το μόνο που μπορεί μια τέτοια επιλογή να επιφέρει είναι ίσως ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία. Τα στάδια που διάγει κάποιος κατά την περίοδο λοιπόν της ένταξης στο καινούριο περιβάλλον είναι τα ακόλουθα:
1.Περίοδος χαράς: Το νέο περιβάλλον συνήθως εξιδανικεύεται. Υπάρχει έντονη προσμονή για όλο το καινούριο πλάνο ζωής που αρχίζει να ξεδιπλώνεται. Η χαρά, όμως, γρήγορα δίνει τη θέση της στην απομυθοποίηση. Αρχίζουν σταδιακά να κάνου την εμφάνισή τους πρακτικά προβλήματα (π.χ. πώς συνεννοούμαι με τους άλλους, πώς μπορώ να μετακινηθώ κ.α.), καθώς ακόμη και τα πιο καθημερινά πράγματα δε λειτουργούν με τον τρόπο που το άτομο είχε συνηθίσει και ήταν δεδομένα..Σε αυτή τη φάση το άτομο ενδέχεται να νιώσει αδύναμο ή αβοήθητο- ιδιαίτερα δε αν στο μέρος στο οποίο έχει παέι δεν υπάρχει ήδη κάποιος γνωστός ή συγγενής του. Ο μετανάστης σε αυτήν τη φάση διατηρεί ακόμη την πολιτιστική του ταυτότητα, παράλληλα, όμως, νιώθει χαμένος.
2.Περίοδος της αποδιοργάνωσης :Σε αυτό το στάδιο μετανάστης νιώθει μοναξιά, άγχος, απογοήτευση, θυμό και φόβο. Οι διαφορές ανάμεσα σε εκείνον και τους ντόπιους γίνονται πηγές έντασης και αποπροσανατολισμού. Η συνεχής μάθηση νέων πραγμάτων και νέων κανόνων είναι βαρύ φορτίο γι' αυτόν. Ταυτόχρονα νιώθει έντονα τη λύπη του από τον αποχωρισμό αγαπημένων προσώπων και συνηθειών, των οποίων η θύμηση είναι όλο και πιο έντονη.
3.Περίοδος της αναδιοργάνωσης: Στο κομμάτι αυτό αρχίζει πια η προσαρμογή του μετανάστη. Συνήθως απορρίπτει έντονα το νέο πολιτιστικό περιβάλλον και έτσι διατηρεί μια στάση άμυνας προς όλους. Αρχίζει να βιώνει συνειδητά ομοιότητες και διαφορές με το νέο περιβάλλον και τους ανθρώπους που τον περιτριγυρίζουν. Υιοθετεί διαφορετικούς τρόπους συμπεριφοράς, ανάλογα με ποιους συναναστρέφεται, γεγονός που τον γεμίζει ενοχές.
4.Περίοδος της αυτονομίας: Στο σημείο αυτό- το οποίο είναι καμπή στην όλη αλλαγή, ο μετανάστης ξεκινά να βλέπει και τις θετικές πλευρές της νέας κατάστασης. Αρχίζει να χαλαρώνει και να απολαμβάνει όσο μπορεί το νέο περιβάλλον με το οποίο έρχεται σε διάδραση. Νιώθει περισσότερο σίγουρος για τον εαυτό του και με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη καθώς το προηγούμενο διάστημα έχει αποδείξει ότι μπορεί να τα καταφέρει. Η συνειδητοποίηση αυτή είναι βασική καθώς λειτουργεί ως πηγή αυτουποστήριξης και επανατροφοδότησης προκειμένου να συνεχίζει να νιώθει όλο και καλύτερα. Έτσι λοιπόν μπαίνει σε μια διαδικασία έντονης δραστηριοποίησης και κινητοποίησης, γεγονός που το τροφοδοτεί με ενέργεια.
5.Περίοδος αλληλεξάρτησης: Στη φάση αυτή νιώθει πλέον μέλος ενός ευρύτερου συνόλου, διατηρώντας βέβαια παράλληλα τη διαφορετικότητά του. Συνήθως έχει αποκτήσει νέους ανθρώπους στη ζωή του που αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς του. Παράλληλα, επαναπροδιορίζει τις σχέσεις του και με όσους είναι μακριά. Η απόσταση λειτουργεί ευεργετικά καθώς αξιολογεί τη σχέση έχει ή ποια θα ήθελε να έχει ε κάθε άνθρωπο. Κάποιοι κοντινοί τείνουν να απομακρύνονται. Από την άλλη μπορεί να επαναφέρει στη ζωή του ανθρώπους με τους οποίους είχε χαθεί, καθώς καταλαβαίνει πια το σημαντικό ρόλο που έχουν στη ζωή του.
Το σημαντικό είναι ο καθένας να επιτρέψει στον εαυτό του να λειτουργήσει με το δικό του μοναδικό τρόπο. Δεν πρέπει να έχει ενοχές γι' αυτά που νιώθει αλλά να είναι σε θέση, κάθε φορά, να συνειδητοποιεί τους λόγους, που τον οδηγούν σε αυτήν την κατάσταση. Σημασία έχει να έχει βρει κανείς τον τρόπο να ζήσει τη ζωή που θέλει
Επιμέλεια: Αποστολία Ξηρομερίσιου
Ψυχολογος Α.Π.Θ ,εκ.Ψυχοθεραπευτρια Gestalt MSC Παν/μιου Θεσσαλιας
