όπου λειτουργούν 40 ιδρύματα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, με 533 τμήματα διασπαρμένα σε 63 διαφορετικές πόλεις. Όσο είναι εύκολος ο καταλογισμός ευθυνών για την εικόνα αυτή στις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών, τόσο είναι δύσκολη η οποιαδήποτε παρέμβαση εξορθολογισμού του συστήματος, εξαιτίας των αντιδράσεων που προκαλούνται στις τοπικές κοινωνίες, στους σπουδαστές που μετακινούνται και στις οικογένειες που επωμίζονται το κόστος της μετεγκατάστασης. Οι αντιδράσεις αυξάνονται από τις αστοχίες του σχεδίου ΑΘΗΝΑ, που δεν δικαιολογεί πάντοτε πειστικά τις συγχωνεύσεις τμημάτων αλλά και από τις υπόγειες παρεμβάσεις που οι πολίτες υποψιάζονται.
Η ΔΗΜ.ΑΡ. παρενέβη στην απόπειρα αναδιαμόρφωσης με μια ολοκληρωμένη πρόταση, κάνοντας την αρχή, με τη βεβαιότητα πως και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις θα ακολουθήσουν όταν ξεπεράσουν το στάδιο της καταγγελίας και υπεισέλθουν σε εκείνο της δημιουργικής διαβούλευσης.
Τις θέσεις του Τομέα Παιδείας και Έρευνας παρουσίασαν ο Δημήτρης Κυρτάτας, καθηγητής στο Παν. Θεσσαλίας, η Μάνια Μαύρη, επίκουρη καθηγήτρια στο Παν. Αιγαίου, ο Γιώργος Μιαούλης, καθηγητής στο ΑΤΕΙ Πειραιά και η Μαρία Ρεπούση, καθηγήτρια στο ΑΠΘ, βουλευτής Α΄ Πειραιώς της ΔΗΜΑΡ, υπεύθυνη του Τομέα Παιδείας και Έρευνας.
Η πρόταση περιγράφει τα πέντε κριτήρια που πρέπει να έχουμε στην πορεία για τον εξορθολογισμό του ακαδημαϊκού χάρτη: την συγκέντρωση τμημάτων και σχολών ενός Ιδρύματος σε μία το πολύ δύο πόλεις, τη δημιουργία Κοινοπραξιών Πανεπιστημίων - ΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων, τον προσανατολισμό σε «ευρύτερα» γνωστικά αντικείμενα σε επίπεδο προπτυχιακών σπουδών, την ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και τη σύνδεση του αναπτυξιακού και παραγωγικού μοντέλου της χώρας με την Τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Ιδιαίτερα τονίζονται τα κριτήρια που ενισχύουν την επαγγελματική εκπαίδευση. Ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του όλου συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης (τεχνολογικό λύκειο, μεταλυκειακή εκπαίδευση, κατάρτιση). Η πορεία αυτή πρέπει να συνδυαστεί με την αναδιάρθρωση της οργάνωσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων και της αγοράς εργασίας μέσω της ανάπτυξης του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ). Ο τεχνολογικός τομέας τονίζεται, πρέπει να οδηγεί σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, σε επίπεδο προπτυχιακών σπουδών.
Με βάση τα παραπάνω κριτήρια και λαμβάνοντας ακόμη υπόψη τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της χώρας, τη σημερινή δομή του ακαδημαϊκού χάρτη της Ελλάδας, την ιστορικότητα των ιδρυμάτων και τις ανάγκες για αναδιαμόρφωση, προτείνεται να υπάρχουν το πολύ έντεκα (11) Κοινοπραξίες Ιδρυμάτων, που θα αποτελούν ενιαίες οργανωτικά ενότητες και θα συμπεριλαμβάνουν και τα ερευνητικά κέντρα: μια κοινοπραξία Ιδρυμάτων (Πανεπιστημίων, ΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων) ανά «εκπαιδευτική» περιφέρεια εκτός από την Αττική όπου προτείνονται δύο.
Προτείνονται 3 φάσεις αναδιοργάνωσης του ακαδημαϊκού χάρτη. Η πρώτη φάση είναι αυτή την οποία βιώνουμε με τις Διοικητικές & Χωροταξικές Αλλαγές. Οι συγχωνεύσεις πρέπει να γίνουν με κριτήρια βιωσιμότητας τμημάτων (αριθμός μελών ΔΕΠ, επάρκεια γνωστικών αντικειμένων και διασπορά εκπαιδευτικών μονάδων). Από τα κριτήρια αυτά πηγάζει και η άποψή μας να παραμείνει το τμήμα Τεχνολογίας Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών στο ΤΕΙ της Θεσσαλίας. Στη δεύτερη φάση θα επιλεγούν οι έδρες των κοινοπραξιών με κριτήρια δημογραφικά, γεωγραφικά, αναπτυξιακά και της υπάρχουσας δομής. Στην τρίτη φάση θα γίνει η αναδιάταξη γνωστικών αντικειμένων όπου θα σχηματιστούν τμήματα χωρίς επικαλύψεις, με κατευθύνσεις (προκειμένου να υπάρχει και εξειδίκευση), έτσι ώστε, το βασικό πτυχίο να ανήκει σε μια γνωστική περιοχή ή να αντιστοιχεί σε ένα επάγγελμα.
Η δεύτερη φάση θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη διότι θα υπάρξουν μετακινήσεις εκπαιδευτικών μονάδων και φοιτητών. Για τον παραπάνω λόγο προτείνεται να δοθούν υποτροφίες ολοκλήρωσης σπουδών στους φοιτητές που θα μετακινηθούν με λεφτά από το κέρδος από των λειτουργικών εξόδων της αναδιοργάνωσης.
Υιοθετώντας διεθνή πρότυπα, όπως ακολουθούνται σε περισσότερες από 50 χώρες στον κόσμο, προτείνεται η υιοθέτηση των τριών κύκλων σπουδών. Συγκεκριμένα στον 1ο κύκλο των Βασικών Σπουδών να προσφέρονται προπτυχιακά προγράμματα 3 -4 ετών, στον 2ο κύκλο να γίνεται εξειδίκευση (άρα προπτυχιακά προγράμματα με πολύ εξειδικευμένο αντικείμενο θα πρέπει να προσφέρονται σε μεταπτυχιακό επίπεδο) και στον 3ο κύκλο σπουδών να υπάρχει μόνο η ερευνητική διάσταση.
Το Σύστημα αξιολόγησης του νέου ακαδημαϊκού χάρτη πρέπει να αποτελείται από λίγους δείκτες, ομαδοποιημένους στις εξής ενδεικτικές κατηγορίες: αξιολόγηση των Υποδομών και των Διοικητικών Υπηρεσιών, του Διδακτικού & Ερευνητικού Έργου και την παρακολούθηση της Επαγγελματικής Αποκατάστασης των Αποφοίτων.
Η διαβούλευση που ξεκίνησε ήδη στο Υπουργείο Παιδείας ελπίζουμε πως θα βελτιώσει σημαντικά το σχέδιο ΑΘΗΝΑ που προτάθηκε πριν λίγες ημέρες. Εμείς με τις προτάσεις μας δίνουμε τη στόχευση και τη στρατηγική που δεν αποκαλύπτεται στο σχέδιο. Η κάθε δημιουργική δύναμη σε αυτό τον τόπο οφείλει να δώσει τη συμβολή της για την αναμόρφωση της εκπαίδευσης στον τόπο μας.
Η θέση του Γραφείου Παιδείας της ΔΗΜΑΡ
