Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που εξαντλούν κάθε φορά όλα τα χρονικά περιθώρια προκειμένου να ολοκληρώσουν μια υποχρέωση που έχουν αναλάβει. Σε σημαντικό ποσοστό αυτών των περιπτώσεων ανακαλύπτει κανείς ότι το άτομο δεν έχει κίνητρο για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα που έχει αναλάβει ή είχε κίνητρο και στο μεταξύ τοέχει χάσει. Αποτέλεσμα; Να αφήνει να περνάει καιρός χωρίς στο μεταξύ να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, οι οποίες αρχίζουν να μαζεύονται σε στοίβα έτοιμη να τον …πλακώσει από το άγχος μέχρι την τελευταία στιγμή.! Αν οι φράσεις «άστο γι’ αύριο» ή «αργότερα» έχουν περάσει αρκετές φορές από το μυαλό σας και ακόμη συχνότερα έχουν γίνει πράξη,µάλλον ανήκετε στο κλαµπ των αναβλητικών.
Τι είναι όμως η αναβλητικότητα; Ουσιαστικά σημαίνει το να αποφεύγει κάποιος συστηματικά την πραγματοποίηση συγκεκριμένων καθημερινών στόχων. Συναισθηματικά, όμως αυτή η συμπεριφορά περιλαμβάνει έντονες τύψεις , άγχος καθώς και ένα αίσθημα ανεπάρκειας. Με άλλα λόγια, η αναβλητικότητα είναι ουσιαστικά ένας καλός τρόπος να σαμποτάρει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό. Το αμέσως επόμενο ερώτημα βέβαια που προκύπτει είναι το πώς φτάνει κανείς να χαρακτηρίζεται ως αναβλητικός. Γεννιέται ή γίνεται; Η απάντηση είναι πως αναβλητικός γίνεσαι. Ο συγκεκριμένος τρόπος χειρισµού της καθηµερινότητας και της ζωής γενικότερα µαθαίνεται από πολύ µικρή ηλικία. Παιδιά που μεγαλώνουν με καταπιεστικούς και αυταρχικούς γονείς συχνά αυξάνουν τις πιθανότητες να μετατραπούν σε αναβλητικούςενηλίκους . Αυτό συμβαίνει επειδή ο συγκεκριμένος γονεικός τύπος σπάνια ενθαρρύνειτις προσωπικές αποφάσεις του παιδιού του. Μέσα στο πλαίσιο λοιπόν της απαίτησης που κινείται,σπάνια επαινεί το παιδίή του αναγνωρίζειτην προσπάθεια που έχει καταβάλλει για μια δραστηριότητα.
Όλοι περιστασιακά στη ζωή μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα αναβλητικοί. Το αν η αναβλητικότητα γίνει πρόβλημα ή όχι εξαρτάται από το μέγεθος των αρνητικών συνεπειών που αυτή έχει στη ζωή. Κάποιοι, για παράδειγμα, μπορεί να αναβάλλουν τις δουλειές τους όμωςτελικά καταφέρνουννα τις ολοκληρώνουν. Άλλοι αναβάλλουν σε τέτοιο βαθμό που δεν πραγματοποιούν τους σημαντικούς στόχους της ζωής.
Αν ψάξουμε να βρούμε τα χαρακτηριστικά που διαπνέουν έναν άνθρωπο αναβλητικό διαπιστώνουµε ότι κυρίαρχο είναι το άγχος για την επίτευξη του ενός τέλειουαποτελέσµατος και ταυτόχρονα η δυσκολία του ατόµου να αποδεχθεί κάτι λιγότερου από αυτό. Αυτό είθισται να συνοδεύεται από κακή εικόνα του εαυτού του και χαµηλή αυτοεκτίµηση, εφόσον το τέλειο δεν υπάρχει. Ένα τέτοιο άτομο λοιπόν αποφεύγει να πάρει όσο το δυνατόν αποφάσεις, φοβούμενο για το αποτέλεσμα . Εκεί λοιπόν λειτουργεί με το μότο «άστο γι’ αύριο», πιστεύοντας ότι αύριο θα είναι καλύτερα προετοιµασµένο για να πετύχειτέλεια. Δεν αποκλείεται να σκέφτεται και ότι κάποιος άλλος μπορεί να αναλάβει να εκπληρώσει μια δική του δουλειά, αφού υπάρχει ο φόβος για την αποτυχία και, κατ’ επέκταση, ο φόβος της απόρριψης από τους άλλους. Επίσης, στην αναβλητική συµπεριφορά µπορεί να συµβάλλουν δευτερεύοντες παράγοντες, όπως ο κακός προγραµµατισµός. Αυτό σχετίζεται με το ναυποτιµά κάποιος ή ναδυσκολεύεται να εκτιµήσει πόση ώρα θα χρειαστεί γιακάτι, ιδίως απέναντι σε άγνωστες εργασίες και ευθύνες. Επιπλέον, όταν κάποιος νιώθει υπερφορτωµένος, τότε το στρες και η αίσθηση έλλειψης ελέγχου, οδηγούν σε αναβλητικότητα. Τέλος, σηµαντικό ρόλο παίζει η κακή συγκέντρωση. Όταν κάποιος δυσκολεύεται να παραµείνει εστιασµένος σε µια εργασία έως ότου ολοκληρωθεί, τότε εύκολα περνάώρα χωρίς να την εκπληρώνει αναβάλλοντάς την έτσι συνεχώς μέχρι τη τελευταία στιγμή.
Το ζητούμενο βέβαια είναι πως μπορεί κάποιος να βοηθήσει τον εαυτό του . Εφόσον μάλιστα η αναβλητικότητα φτάνει να δυσκολεύει το άτομο σε σημαντικό βαθμό στην καθημερινότητά του. Ακολουθούν κάποιες συμβουλές που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πιο ποιοτική καθημερινότητα.
- Να είστε ξεκάθαροι για το τι είναι σηµαντικό για εσάς και όχι για άλλους. Στη συνέχεια, αφιερώστε εκεί όλο το χρόνο και την ενέργειά σας.
- Χωρίστε τους στόχους σας σε µικρότερα βήµατα. Αφήστε αρκετό χρόνο για κάθε δράση αλλά και αρκετή ξεκούραση ενδιάµεσα.
- Ιεραρχήστε τη λίστα των προτεραιοτήτων σας. Εφόσον ξεκινήσετε μια δουλειά μην πιέζεστε να κάνετε περισσότερα πράγµατα από αυτά που είχατε ορίσει αρχικά.
-Μην περιµένετε τις τέλειες συνθήκες για να δραστηριοποιηθείτε.
- Μην ξεχνάτε ότι το ψυχικό βάρος της ενοχής και της ανεπάρκειας που πάντα θα κουβαλάτε µέσα σας όταν αναβάλλετε κάτι, θα είναι πολύ µεγαλύτερο από τη στιγµιαία ανακούφιση που σάς προσφέρει η αποφυγή του στόχου.
- Ανταµείψτε τον εαυτό σας όταν ολοκληρώσετε κάποιον στόχο. Μην περιμένετε να το κάνετε μόνο σε μεγαλεπίβολους στόχους. Αξίζετε το « μπράβο»ούτως ή άλλως, και μόνο που έχετε προσπαθήσει για κάτι παρά το όποιο αποτέλεσμα.
Προπαθήστε τα παραπάνω να μην τα αναβάλλετε για αύριο. Για μια καλύτερη ζωή, δοκιμάστε τα τώρα!
Επιμέλεια: Αποστολία Ξηρομερίσιου
Ψυχολογος Α.Π.Θ ,εκ.Ψυχοθεραπευτρια Gestalt MSC Παν/μιου Θεσσαλιας
