στην Επιθεωρήτρια των Δικαστηρίων Λάρισας Αρεοπαγίτη κ. Βασιλική Θάνου, η οποία επισκέφθηκε σήμερα το μεσημέρι τα γραφεία του Δ.Σ.Λ.
Στο έγγραφο εκφράζεται ανησυχία για τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης και γίνεται λόγος για πρόβλημα που έχει συστημικό και δομικό χαρακτήρα. Επίσης τονίζεται η ανάγκη τοποθέτησης μηχανήματος ελέγχου στην είσοδο του δικαστικού μεγάρου για να αποφευχθούν οι φάρσες για τοποθέτηση βομβών που προκαλούν πολλά προβλήματα στη λειτουργία των δικαστηρίων.
Οι Επισημάνσεις –Παρατηρήσεις –Προτάσεις του Δικηγορικού Συλλόγου είναι:
1. Θεωρούμε ως γεγονός που κινείται στη θετική κατεύθυνση για την κοινωνία ευρύτερα, την απόφαση της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων να αναδείξει τα αιτήματά της με στάσεις εργασίας στο χώρο της Δικαιοσύνης.
2. Οι στάσεις εργασίας των δικαστικών λειτουργών ανέδειξαν όμως και μια χρήσιμη εμπειρία. Ότι οι δικαστικοί λειτουργοί δεν είναι «υπάλληλοι» της Τροϊκα και δεν αποτελεί έργο τους η υλοποίηση των μνημονιακών στόχων, με βάση τις αρχές της στυγνής εισπρακτικής σκοπιμότητας και όχι τις Αρχές του Κράτους Δικαίου. Οι δικαστικοί λειτουργοί δεν είναι “εισπράκτορες”, τα δικαστήρια δεν είναι “ειδικά εισπρακτικά δικαστήρια” και η δικαιοδοτική λειτουργία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να “μεταβληθεί” σε εισπρακτική. Οι δικαστικοί λειτουργεί θα έχουν τη συμπαράσταση των πολιτών, όταν αποδυναμωθούν οι απόψεις που φέρεται να έχουν ειπωθεί, κατά τον χρόνο των στάσεων εργασίας των δικαστικών ότι δηλ. “βάζουμε πλάτη” για την επιτυχία των μνημονιακών στόχων και μας “γύρισαν την πλάτη”, ή ότι μέσω των Δικαστηρίων το Δημόσιο εισπράττει εκατομμύρια ευρώ με τη θέσπιση παραβόλων και άλλων επιβαρύνσεων του πολίτη που προσφεύγει στη Δικαιοσύνη.
3. Πρέπει οπωσδήποτε να προστατευθεί το κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα και από διατάξεις υπερνομοθετικής ισχύος δικαίωμα δικαστικής προστασίας το οποίο πλήττεται από τη θέσπιση παραβόλων για την άσκηση ενδίκων μέσων σε συνδυασμό με την δυσμενή οικονομική συγκυρία. Εύστοχα έχει λεχθεί, ότι η παραμονή της χώρας μας στην ζώνη του ευρώ δεν σημαίνει, την έξοδό της από την “ζώνη” των χωρών του Δημοκρατικού Κράτους Δικαίου και του νομικού πολιτισμού.
4. Το πρόβλημα της καθυστέρησης της διαδικασίας απονομής Δικαιοσύνης στη πατρίδα μας, έχει χαρακτήρα συστημικό και δομικό. Η αναμφισβήτητη αυτή πραγματικότητα, έχει επισημανθεί και από τα όργανα των ευρωπαϊκών θεσμών. Υπενθυμίζεται ότι η επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 6-6-2007 διαπίστωσε την “κατ' εξακολούθηση” παράβαση συγκεκριμένων διατάξεων της Ευρωπαικής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), εκ μέρους της Ελλάδας σχετικά με την υπερβολική διάρκεια των διαδικασιών ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων και κάλεσε την Ελληνική Δημοκρατία να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη συμμόρφωσή της προς τις αποφάσεις του Ευρωπαικού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) όπως η αύξηση του αριθμού των οργανικών θέσεων δικαστικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων και η ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών. Επίσης η υψηλή σύνοδος του Interlaken για το μέλλον του ΕΔΔΑ στην δήλωση της 19-2-2010 κάλεσε τα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η χώρα μας) να συνεργασθούν με την επιτροπή Υπουργών κατόπιν οριστικής αποφάσεως πιλότου του ΕΔΔΑ, προκειμένου να εξαλειφθούν οι δομικές και συστημικές αιτίες, που προκαλούν επιβάρυνση του ΕΔΔΑ, με τις επαναλαμβανόμενες υποθέσεις που οφείλονται στην ίδια αιτία. Τα ίδια επεσήμαναν και οι πρόσφατες πιλοτικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ, Αθανασίου κατά Ελλάδος για τις διοικητικές δίκες, Μιχελιουδάκης κατά Ελλάδος για τις ποινικές και Γλυκατζή κατά Ελλάδος για τις αστικές, οι οποίες επίσης υποχρέωσαν τη χώρα μας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την συμμόρφωση με τις διαπιστώσεις του. Αυτά υποστηρίζει εδώ και χρόνια το δικηγορικό σώμα και πολύ πρόσφατα κατέθεσε στη Βουλή, σειρά ολοκληρωμένων προτάσεων η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Η δυσμενής πραγματικότητα της έλλειψης μηχανοργάνωσης στα Δικαστήρια της χώρας αρκεί, για να καταδείξει το αρνητικό φαινόμενο της έλλειψης υποδομών, ενώ βιώνουμε την εποχή της κοινωνίας της πληροφορίας.
5. Το πρόβλημα της καθυστέρησης στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης θα πρέπει να αναδειχθεί με πρωτοβουλίες των εργαζομένων στο χώρο της Δικαιοσύνης και όχι υπο το βάρος των απειλών, κυρώσεων της τρόικα και των συμφερόντων που κινούνται γύρω από αυτήν. Υπο την έννοια αυτή θεωρούμε αναγκαίο και το προτείνουμε να γίνει ένα Συνέδριο ειδικά προς τούτο με συνδιοργάνωση των συνδικαλιστικών εκφράσεων των εργαζομένων στο χώρο της Δικαιοσύνης , ήτοι της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας και της Ομοσπονδίας Δικαστικών Υπαλλήλων και φυσικά σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η πρόταση αυτή ηδη έχει γίνει από το Δικηγορικό Σύλλογο Λάρισας στην Ολομέλεια των Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων και έχει γίνει δεκτή.
6. Σε αντίθεση με όσα παραπάνω επισημαίνουν τα όργανα των Ευρωπαικών θεσμών, για τις αιτίες και λύσεις του αρνητικού φαινομένου της καθυστέρησης στην διαδικασία της απονομής δικαιοσύνης και παρά το ότι στη χώρα μας διακηρύσσεται μέχρι υπερβολής με διάφορα πυροτεχνήματα επικοινωνιακής σκοπιμότητας η προσήλωση στις αρχές της Ευρωπαικής Ενωσης κ.λ.π, μόλις την 15-03-2013 εκδόθηκε το με αρίθμ.29/2013 ΠΔ με το οποίο μειώνονται θέσεις Προέδρων και Δικαστών στα Δικαστήρια της Λάρισας και όχι μόνον. Η πραγματικότητα του μεγάλου όγκου των υποθέσεων που καλούνται τα Δικαστήρια των Αθηνών και Θεσσαλονίκης να διεκπεραιώσουν, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποδυναμωθούν τα Δικαστήρια της Περιφέρειας.
7. Προωθούμε μαζί με το Επιμελητήριο της Λάρισας το θεσμό της Διαμεσολάβησης και την ίδρυση του φορέα κατάρτισης διαμεσολαβητών. Θεωρούμε όμως χρήσιμο, λόγω και της ιδιότητά σας ως Προέδρου της Ενωσης Δικαστικών και Εισαγγελέων, να σας γνωρίσουμε και κάποιες από τις ενδιάμεσες θέσεις, πέρα από τις παραπάνω, για την επιτάχυνση των δικών, της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, οι οποίες κατετέθησαν στη πολιτεία μέσω της Βουλής των Ελλήνων κατά τον χρόνο ψήφισης του Ν4055/2012 :
- Εισαγωγή του θεσμού των “υπαλλήλων – εισηγητών” ή “βοηθών δικαστή” κατά τα πρότυπα των “εισηγητών” του ΕΔΔΑ.
- Ουσιαστική αξιοποίηση των ασκούμενων Δικηγόρων στα Δικαστήρια και στην προπαρασκευή εκκρεμών υποθέσεων.
- Αξιοποίηση, αναβάθμιση και επέκταση των ”ενδικοφανών προσφυγών” και της “ενδικοφανούς διαδικασίας”, σ' όλες τις διοικητικές διαφορές ουσίας, οι οποίες θα εκδικάζονται από ανεξάρτητες διοικητικές επιτροπές, με μέλη και Δικηγόρους, που θα προτείνει ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος και με υποχρεωτική παράσταση Δικηγόρου, παραφυλλαττομένου πάντοτε και σε κάθε περίπτωση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο “πλήρους δικαιοδοσίας”, σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Διατήρηση και γενίκευση της απαγόρευσης της “ενδοστρεφούς δίκης”. Αξιοποίηση ασκούμενων Δικηγόρων και στις επιτροπές αυτές για την ταχύτερη προπαρασκευή των υποθέσεων. Ειδική υποχρέωση των επιτροπών αυτών για παράθεση ειδικής, σαφούς και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας στο “σώμα” της εκδιδόμενης απόφασης και υποχρέωση απάντησης στους προβαλλόμενους ισχυρισμούς, σε κάθε περίπτωση.
- Να δημιουργηθεί πρώτος (και δεύτερος) ουσιαστικός βαθμός κρίσης σ' όλες τις ακυρωτικές διαφορές, ενώπιον “ανεξάρτητης επιτροπής”, που θα έχει τα χαρακτηριστικά “δικαστηρίου” με μέλη και Δικηγόρους που θα προτείνει ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος και υποχρεωτική παράσταση με δικηγόρο. Κατά τα λοιπά ισχύουν τα αμέσως παραπάνω. Κατά των αποφάσεων των “ουσιαστικών δικαστηρίων” ασκείται αίτηση ακυρώσεως.
- Επέκταση, αξιοποίηση και αναβάθμιση όλων των μηχανισμών διοικητικού ελέγχου νομιμότητας (ΣτΠ, Στ Επιχ, Στ Δημ, Ελεγκτές δημόσιας διοίκησης, ελεγκτής νομιμότητας κλπ). Δημιουργία παραρτημάτων του ΣτΠ και των Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης στις έδρες των αποκεντρωμένων διοικήσεων ή των Διοικητικών Εφετείων. Αιτιολογημένες αποφάσεις των οργάνων ελέγχου νομιμότητας και υποχρέωση άμεσης συμμόρφωσης της διοίκησης (όταν έχουν ακυρωτική εξουσία) ή άμεσης επανεξέτασης της υποθέσεως με ειδική και αιτιολογημένη αναφορά στο πόρισμα του ελέγχου. Αξιοποίηση των ασκούμενων δικηγόρων και στους θεσμούς αυτούς για την προπαρασκευή των υποθέσεων.
- Υποχρέωση των διοικητικών δικαστηρίων και ιδίως των ακυρωτικών δικαστηρίων να προβαίνουν σε συνολική εξέταση των προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως της προσβαλλομένης πράξεως.
- Αναμόρφωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, της “ακυρωτικής δικονομίας” (πδ 18/1989, Ν 702/77 της “δημοσιονομικολογιστικής δικονομίας (πδ 774/80 και πδ 1225/1981), του ΚΕΔΕ.
- Εισαγωγή του θεσμού της “διοικητικής συνδιαλλαγής” και υποχρεωτική παράσταση με δικηγόρο, σ' όλες τις διοικητικές διαφορές.
- Γενίκευση του θεσμού της “ποινικής συνδιαλλαγής” μεταξύ κατηγορούμενου, και εισαγγελικής Αρχής υπό την εποπτεία και ευθύνη δικαστή με υποχρεωτική παράσταση δικηγόρου.
- Αναβάθμιση, επέκταση και αξιοποίηση του θεσμού της “δικαστικής διαμεσολάβησης” σ' όλες τις διαφορές, συμπεριλαμβανομένων και των διοικητικών με την δημιουργία των κατάλληλων υποδομών και συνθηκών .
-Δημιουργία νομολογιακών βάσεων δεδομένων σ' όλα τα Δικαστήρια της Χώρας και ελεύθερη πρόσβαση των Δικηγόρων σ' αυτήν.
- Άμεση συμμόρφωση με την πιλοτική απόφαση του ΕΔΔΑ (Βασ. Αθανασίου κλπ), με τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στην απόφαση αυτή.
- Κατάργηση της “πιλοτικής δίκης” ενώπιον του ΣτΕ. Θεσμοθέτηση “αιτήσεως επιτάχυνσης” και καθορισμός ειδικής διαδικασίας εκδικάσεως κατά τα πρότυπα των ειδικών διαδικασιών του ΚΠολΔ, εισαγωγή του θεσμού της “μετ' άλμα αναιρέσεως” και στις διοικητικές δίκες.
- Άμεση συμμόρφωση με την νομολογία του ΕΔΔΑ, σε ότι αφορά τις εργατικές διαφορές.
- Αναμόρφωση του συστήματος κατάθεσης προτάσεων κλπ και της εξέτασης μαρτύρων ενώπιον των πολιτικών πρωτοδικείων. Να επιτραπεί η παράσταση με δήλωση όταν δεν γίνεται εξέταση μαρτύρων ενώπιον του Δικαστηρίου ή Εισηγητή.
- Δημιουργία μεγάλων δικαστικών σχηματισμών και τμημάτων εξειδικευμένων κατ' αντικείμενο, στα οποία να εναλλάσσονται όλοι οι δικαστές κατά τακτά χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον διετούς θητείας).
- Άμεση αντιμετώπιση των φαινομένων πολυνομίας, κακονομίας, κακοδιοίκησης, τυπολατρείας, που συμβάλλουν στην άσκοπη δημιουργία δικών και στην επιβάρυνση των πινακίων. Κωδικοποίηση νομοθεσίας.
8. Στα Δικαστήρια της Λάρισας υπάρχουν χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που δυστυχώς αναδεικνύουν το πρόβλημα της καθυστέρησης στη διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης καθώς και τις αιτίες με χαρακτηριστική αυτή την έλλειψη προσωπικού. Στο Ειρηνοδικείο κατατίθενται κατά μέσο όρο, πέντε αιτήσεις ημερησίως , για υπαγωγή στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να προσδιορίζεται δικάσιμος τον Μάιο του 2015. Σημειώστε εδώ, ότι με σειρά άστοχων νομοθετικών παρεμβάσεων του Ν4055/2012, που στόχευαν την αποσυμφόρηση στο Πρωτοδικείο της Αθήνας, αλλά την πλήρωσαν τα Δικαστήρια της Περιφέρειας, τα Ειρηνοδικεία της χώρας, επιβαρύνθηκαν με πλήθος υποθέσεων που ανήκαν στη δικαιοδοσία των Πρωτοδικείων, πρόσφατα και με αυτές σχεδόν του συνόλου της εκουσίας δικαιοδοσίας, χωρίς να έχουν τις ανάλογες προϋποθέσεις σε προσωπικό και υποδομές. Ετσι και μια υπόθεση μικρού οικονομικού αντικειμένου, η επονομαζόμενη μικροδιαφορά, η οποία κάποτε δικάζονταν σε δυο μήνες, τώρα προσδιορίζεται να δικασθεί μετά από δυο χρόνια. Όλα τα παραπάνω, τη στιγμή κατά την οποία το Ειρηνοδικείο της Λάρισας υπολείπεται σε δικαστικούς γραμματείς, αφού οι οργανικές του θέσεις είναι δέκα τον αριθμό ενώ υπάρχουν οι εννέα. Παρά την μεταφορά των υποθέσεων στο Ειρηνοδικείο οι προσδιορισμοί των δικασίμων υποθέσεων τακτικής διαδικασίας στο Μονομελές και Πολυμελές Πρωτοδικείο εξακολουθούν να γίνονται τον Σεπτέμβριο και Μάιο του 2014 αντίστοιχα, όπως συμβαίνει και στο Πολιτικό Τμήμα του Εφετείου, ενώ παραμένει σημαντικό το πρόβλημα στα Ποινικά Δικαστήρια, με σημείο αιχμής το Πενταμελές Εφετείο, παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν κατά καιρούς, σε κάθε περίπτωση μη σύμφωνες με το ποινικό δόγμα, δηλ. αποποινικοποιήσεις, παραγραφές με Ν4043/2012 κ.λ.π.
9. Κορυφαίο αρνητικό φαινόμενο που αποδιοργανώνει σχεδόν καθημερινά τα Δικαστήρια της Λάρισας είναι οι τηλεφωνικές φάρσες για τοποθέτηση βόμβας, σε σημείο που έχει προκαλέσει όχι μόνον εκνευρισμό στους παράγοντες των δικών και των πολιτών που προσέρχονται για τις υποθέσεις τους, αλλά και γενική απαξίωση για κάθε έννοια κράτους και τάξης στη χώρα μας. Ταυτόχρονα αποτελεί και μια επιπρόσθετη απόδειξη ότι δεν υπάρχει η πολιτική βούληση να δοθούν χρήματα για τοποθέτηση ενός μηχανισμού ελέγχου, δηλ. για απλά πράγματα που δυσχεραίνουν τη διαδικασία στα Ελληνικά Δικαστήρια για την εξάλειψη ενός φαινομένου που θα είχε λυθεί σε οιαδήποτε χώρα και μη ευρωπαϊκή ακόμη.
10. Θεωρούμε ότι η Επιθεώρηση πρέπει να αναβαθμισθεί ώστε να αποτελέσει πραγματικό θεσμό προόδου της Δικαιοσύνης. Επιθεώρηση σημαίνει διαδικασία ουσιαστική και αποκλειστική και όχι μια απλή παρουσία η οποία αδικεί και τις καλύτερες προθέσεις και προσπάθειες.
